1. ESG và cuộc chơi sống còn trong nền kinh tế carbon mới
Trong một thế giới ngày càng coi trọng “tính bền vững” như một thước đo giá trị thực sự của doanh nghiệp, khả năng quản trị phát thải carbon không còn là “việc làm đẹp” cho báo cáo thường niên.
Nó đã trở thành yếu tố quyết định: khả năng gọi vốn, niềm tin khách hàng, sự trung thành nhân viên, và thậm chí là giấy phép vận hành xã hội.
Các động lực then chốt đang định hình lại cuộc chơi:
Quy định ngày càng siết chặt: EU CSRD, US SEC Climate Rules, UK Climate Disclosures.
Áp lực từ nhà đầu tư tổ chức, quỹ ESG.
Người tiêu dùng, đặc biệt thế hệ Gen Z, coi trọng cam kết bền vững.
Chi phí tín dụng, chi phí vốn ngày càng phụ thuộc vào hồ sơ ESG.
Trong bối cảnh đó, năng lực Carbon Management – đo lường, báo cáo, giảm thiểu phát thải – trở thành một năng lực cạnh tranh chiến lược.
Watershed nổi lên như một giải pháp thế hệ mới, hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ “tuân thủ” mà còn “tạo giá trị” từ ESG.
2. Watershed – Người tiên phong trong quản trị bền vững thế hệ mới
Giới thiệu nhanh:
Thành lập: 2019
Sứ mệnh: Giúp doanh nghiệp cắt giảm 500 triệu tấn CO₂e vào năm 2030 (~1% phát thải toàn cầu).
Khách hàng tiêu biểu: Walmart, Airbnb, BlackRock, Spotify, Sweetgreen…
Quản lý tổng phát thải tương đương tổng lượng phát thải hàng năm của Saudi Arabia và UAE cộng lại.
Watershed không đơn thuần là một phần mềm “báo cáo ESG”.
Nó là một nền tảng Carbon Intelligence Platform: tập trung vào dữ liệu thời gian thực, chính xác, có thể hành động – thứ các bảng Excel truyền thống hoàn toàn không thể theo kịp.
3. Năng lực cốt lõi của Watershed
3.1 Đo lường phát thải Scope 1-2-3
Watershed cung cấp hệ thống đo lường carbon tiên tiến:
Phân tích phát thải cho từng mục chi tiết (từng hóa đơn, từng đơn hàng).
Hỗ trợ đầy đủ Scope 1 (trực tiếp), Scope 2 (gián tiếp năng lượng) và đặc biệt Scope 3 (chuỗi cung ứng, vận hành ngoài doanh nghiệp).
Đồng bộ dữ liệu từ Excel, ERP, hệ thống mua hàng, hóa đơn…
👉 Điểm nổi bật:
Bảng điều khiển thời gian thực, cho phép không chỉ “báo cáo”, mà còn ra quyết định nhanh chóng để giảm phát thải.
3.2 Tự động hóa báo cáo ESG
Watershed hỗ trợ:
Báo cáo theo TCFD, CDP, SASB, GRI…
Tạo lập báo cáo ESG có thể kiểm toán được, đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhà đầu tư và cơ quan quản lý.
Tiết kiệm hàng trăm giờ làm báo cáo mỗi năm.
Khác biệt lớn: Thay vì “copy paste” dữ liệu thủ công, doanh nghiệp có thể đồng bộ dữ liệu carbon tự động từ vận hành thực tế.
3.3 Quản lý chuỗi cung ứng carbon (Scope 3)
Scope 3 – phát thải từ hoạt động gián tiếp như nhà cung cấp, logistics – chiếm tới 70–90% tổng phát thải của doanh nghiệp.
Watershed cung cấp công cụ:
Mời nhà cung cấp tham gia đo đạc
Tạo bảng phân tích footprint từng nhà cung cấp
Ưu tiên quản lý rủi ro chuỗi cung ứng bền vững
Case Study Shopify: Phân tích hàng ngàn nhà cung cấp chỉ trong vài tháng.
3.4 Carbon offset và tư duy chất lượng
Không chỉ là mua “tín chỉ carbon” để làm sạch sổ sách:
Watershed xây dựng marketplace các dự án chất lượng cao (reforestation, DAC, biochar…)
Hướng dẫn doanh nghiệp chọn đúng offset phù hợp chiến lược dài hạn.
Điểm mạnh:
Tập trung vào offset “gắn kết giá trị thực”, không phải chỉ “giao dịch bù trừ”.
3.5 Công cụ giảm phát thải và chuyên gia nội bộ
Watershed tích hợp:
Công cụ đánh giá ROI các dự án giảm phát thải
Hỗ trợ đặt mục tiêu Net-Zero
Đội ngũ chuyên gia khí hậu nội bộ (thay vì phải thuê tư vấn ngoài).
4. Tài chính – Quỹ đầu tư – Khách hàng và Đối tác chiến lược của Watershed
4.1 Đầu tư và tài chính
Series A (2021): Dẫn đầu bởi Sequoia và Kleiner Perkins.
Series B (2022): 70 triệu USD, định giá 1 tỷ USD.
→ Mở rộng thêm 55 triệu USD từ Al Gore, Laurene Powell Jobs, Greenoaks, Galvanize.Tổng cộng: Gọi vốn hơn 125 triệu USD.
👉 Đặc biệt:
Những nhà đầu tư như Sequoia, Al Gore, Laurene Jobs không chỉ mang vốn, mà còn mang tầm nhìn chiến lược ESG toàn cầu.
4.2 Khách hàng tiêu biểu
Walmart
BlackRock
Stripe
Airbnb
Spotify
Sweetgreen
Carlyle Group
Bain Capital
YETI
ServiceNow…
Đặc điểm:
Họ đều là những tổ chức tiên phong trong ESG disclosure và Net-Zero commitment.
4.3 Đối tác mở rộng
Các tổ chức cung cấp offset: Pachama, Patch, Sylvera…
Đối tác quản lý chuỗi cung ứng bền vững
Liên minh với các tổ chức tài chính để hỗ trợ đánh giá carbon portfolio.
5. Phân tích cạnh tranh: Watershed và các đối thủ
| Tiêu chí | Watershed | Persefoni | SINAI | CarbonChain | Microsoft Sustainability Cloud |
|---|---|---|---|---|---|
| Scope phủ | 1-2-3 | 1-2-3 | 1-2-3 | 1-2-3 | Chủ yếu Scope 1-2 |
| Tính thời gian thực | Cao | Trung bình | Cao | Trung bình | Thấp |
| Tập trung ngành | Công nghệ, tài chính | Đầu tư | Công nghiệp nặng | Sản xuất | Tổng quát |
| Khả năng tư vấn nội bộ | Mạnh | Trung bình | Yếu | Yếu | Trung bình |
| Định vị thương hiệu | Premium | Compliance | Niche | Niche | Phổ thông |
Nhận định:
Watershed chiếm lợi thế ở khả năng giải pháp toàn diện, tính thời gian thực, và mạng lưới khách hàng/đối tác cao cấp.
6. Xu hướng thị trường: Carbon Accounting và ESG Disclosure 2024-2030
Carbon Accounting: từ 12,7 tỷ USD (2022) → 64 tỷ USD (2030).
Carbon Offset Market: từ 2 tỷ USD (2022) → 250 tỷ USD (2050).
Các đòn bẩy thúc đẩy:
Luật ESG bắt buộc (EU, Mỹ, Anh…)
Áp lực minh bạch từ quỹ đầu tư ESG.
Người tiêu dùng Gen Z.
Tài chính xanh và chi phí tín dụng liên quan ESG score.
👉 Doanh nghiệp không xây dựng năng lực Carbon Management sớm sẽ bị bỏ lại cả về thị trường và vốn.
7. Tư duy chiến lược: Bài học và ứng dụng thực tế cho doanh nghiệp Việt Nam
7.1 Vì sao doanh nghiệp Việt Nam cần hành động ngay?
EU đã áp thuế carbon (CBAM) từ 2026: xuất khẩu Việt Nam sẽ chịu thuế nếu không có báo cáo carbon.
Các quỹ đầu tư ESG đang đòi hỏi chứng minh phát thải.
Các tập đoàn đa quốc gia (buyer) yêu cầu nhà cung cấp chứng minh phát thải Scope 3.
Nếu không chủ động:
Doanh nghiệp Việt Nam sẽ mất thị trường, mất cơ hội vốn, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu.
7.2 Làm sao xây dựng năng lực Carbon Management?
Đầu tiên: Đo lường phát thải đầy đủ Scope 1-2-3.
Tiếp theo: Báo cáo theo chuẩn quốc tế (TCFD, GRI, CSRD).
Song song: Thiết lập chiến lược Net-Zero, đặt mục tiêu cụ thể, minh bạch.
Ứng dụng thực tế:
Doanh nghiệp có thể bắt đầu nhỏ:
Áp dụng Watershed hoặc nền tảng tương tự cho pilot 1-2 năm.
Xây dựng đội ngũ ESG nội bộ.
Đào tạo toàn công ty về “carbon literacy”.
8. Kết luận: Carbon Management – Cuộc chơi của tư duy dài hạn và hành động kịp thời
Watershed là một ví dụ xuất sắc cho nền tảng thế hệ mới.
Nhưng nền tảng chỉ là công cụ.
Quan trọng hơn:
Là chiến lược bền vững dài hạn.
Là cam kết hành động.
Là tư duy mới về vai trò doanh nghiệp trong nền kinh tế carbon âm.
Trong kỷ nguyên ESG, chỉ những doanh nghiệp vừa “nhanh” vừa “bền vững” mới thực sự sống sót và dẫn đầu.
