Cơn Đói Bộ Nhớ AI Buộc Micron Rút Khỏi Thị Trường Người Tiêu Dùng

Vào năm 1978, tại tầng hầm một phòng khám nha khoa ở Boise, Idaho, bốn kỹ sư đã thành lập nên một trong những “ông lớn” ngành bán dẫn của Mỹ ngày nay. Ward Parkinson, Joe Parkinson, Dennis Wilson và Doug Pitman bắt đầu Micron Technology như một công ty tư vấn thiết kế khiêm tốn, có sự hỗ trợ vốn từ các nhà đầu tư địa phương, trong đó có đại gia khoai tây J.R. Simplot.

Đến năm 1983, họ đã đạt được một bước đột phá công nghệ – sản xuất chip có kích thước chỉ bằng một nửa so với sản phẩm dẫn đầu của Nhật Bản. Gần năm thập kỷ sau, chính công ty này công bố một quyết định thể hiện rõ tầm ảnh hưởng sâu sắc của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với kinh tế phần cứng: cơn đói bộ nhớ của AI đang buộc các nhà sản xuất phải rút khỏi toàn bộ phân khúc thị trường.

Vào ngày 3 tháng 12 năm 2025, Micron công bố sẽ hoàn toàn rút khỏi thị trường bộ nhớ dành cho người tiêu dùng, ngừng sản xuất thương hiệu Crucial đã tồn tại 29 năm vào tháng 2 năm 2026. “Sự tăng trưởng do AI thúc đẩy trong các trung tâm dữ liệu đã tạo ra nhu cầu bùng nổ về bộ nhớ và lưu trữ,” ông Sumit Sadana, phó chủ tịch điều hành kiêm giám đốc kinh doanh của Micron cho biết.

“Micron đã đưa ra quyết định khó khăn khi rời khỏi mảng kinh doanh Crucial dành cho người dùng cá nhân để tập trung cải thiện nguồn cung và hỗ trợ các khách hàng chiến lược lớn hơn, trong các phân khúc tăng trưởng nhanh.”

Dịch ra: các trung tâm dữ liệu vận hành khối lượng công việc AI sẽ trả giá bộ nhớ cao hơn nhiều so với người tiêu dùng cá nhân, trong khi năng lực sản xuất của Micron không thể phục vụ cả 2 thị trường cùng lúc.

Thông báo này vừa là quyết định kinh doanh, vừa là dấu mốc quan trọng hé lộ cách thức nhu cầu bộ nhớ của AI đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng Semiconductor toàn cầu, buộc các nhà sản xuất phải đưa ra lựa chọn nghiêm ngặt về khách hàng nào “xứng đáng” được tiếp cận công suất sản xuất có hạn.

Kinh tế thúc đẩy cơn khát bộ nhớ AI

Việc Micron rút lui phản ánh thực tế kinh tế. Là nhà sản xuất DRAM lớn thứ ba thế giới với khoảng 20% thị phần toàn cầu, Micron đứng giữa hai “ông lớn” Hàn Quốc Samsung Electronics (43%) và SK Hynix (35%). Ba hãng này kiểm soát tổng cộng khoảng 95% sản lượng DRAM toàn cầu – một thế độc quyền đang phải đối mặt với nhu cầu chưa từng có từ các nhà xây dựng hạ tầng AI.

Sự khác biệt biên lợi nhuận chính là câu chuyện cần nói. Các thanh RAM dành cho người tiêu dùng cạnh tranh trong thị trường bán lẻ đầy biến động với lợi nhuận rất mỏng. Trong khi đó, các hợp đồng doanh nghiệp cho bộ nhớ băng thông cao (HBM) dùng trong các bộ tăng tốc AI và các module DDR5 cho máy chủ trung tâm dữ liệu mang lại mức giá bán trung bình cao hơn đáng kể, hợp đồng nhiều năm và nhu cầu ổn định.

Đối với nhà sản xuất bộ nhớ, mỗi wafer sản xuất dành cho sản phẩm tiêu dùng chính là doanh thu đã bỏ lỡ từ các hợp đồng doanh nghiệp có giá trị cao hơn – chi phí cơ hội này ngày càng không còn hợp lý khi nhu cầu AI tăng tốc.

Con số cho thấy quy mô chuyển dịch. Micron công bố doanh thu kỷ lục trong năm tài chính 2025 đạt 37,38 tỷ USD, tăng gần 50% so với cùng kỳ, chủ yếu nhờ ứng dụng trung tâm dữ liệu và AI, chiếm 56% tổng doanh thu. SK Hynix cũng được cho là đã bán hết toàn bộ công suất sản xuất DRAM, HBM và NAND của năm 2026.

Giá bộ nhớ dành cho người tiêu dùng cũng tăng mạnh tương ứng. Giá DRAM trên thị trường giao ngay tăng 172% theo năm tính đến quý 3 năm 2025, giá module DDR5 32GB tại thị trường bán lẻ toàn cầu tăng 163-619% kể từ tháng 9/2025. Các nhà cung cấp linh kiện cho biết giá chip DDR5 16GB đã lên đến 13 USD, tăng từ 7 USD chỉ trong 6 tuần – mức tăng đủ để xóa sổ toàn bộ biên lợi nhuận của các thương hiệu bên thứ ba.

Tạo lại cảnh quan thị trường tiêu dùng trong cơn khát bộ nhờ AI

Việc Micron rút khỏi thị trường người tiêu dùng đang làm thay đổi toàn cảnh bộ nhớ tiêu dùng. Các thương hiệu bên thứ ba như Corsair, G.Skill, Kingston và ADATA đều lấy chip DRAM từ các nhà sản xuất lớn. Khi Micron rút lui hoàn toàn, các nhà cung cấp này sẽ phải cạnh tranh khốc liệt hơn để giành phân bổ từ Samsung và SK Hynix, những hãng này đồng thời ưu tiên sản xuất bộ nhớ băng thông cao cho bộ tăng tốc AI.

Sự tập trung này tạo ra điểm yếu. Samsung và SK Hynix hiện là hai nhà cung cấp lớn duy nhất phục vụ cả thị trường tiêu dùng lẫn doanh nghiệp, đồng thời phải đối mặt với áp lực phân bổ công suất tương tự. Nếu đầu tư hạ tầng AI tiếp tục tăng như hiện tại, nhiều nhà sản xuất khác có thể buộc phải thu hẹp hoặc tái cấu trúc hoạt động dành cho người tiêu dùng.

Giới hạn chuỗi cung ứng không chỉ dừng ở DRAM. Giá hợp đồng wafer NAND flash tăng hơn 60% vào tháng 11 năm 2025. Thị trường bộ nhớ đồ họa chịu áp lực khi các nhà sản xuất chuyển sang GDDR7 cho GPU thế hệ mới, gây thiếu hụt GDDR6 khiến giá tăng khoảng 30%. Nhà sản xuất ổ cứng tăng giá 5-10% do nguồn cung hạn chế.

Đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ, tác động không chỉ là giá cả. Tính sẵn có của sản phẩm có thể bị siết chặt trong các giai đoạn cao điểm. Việc giảm số lượng nhà cung cấp trực tiếp có thể làm thu hẹp sự đa dạng sản phẩm và giới hạn cạnh tranh về giá vốn từng có lợi cho người mua.

Định hình lại toàn ngành

Việc Micron rút khỏi thị trường tiêu dùng là dấu hiệu cho thấy sự chuyển đổi cấu trúc chứ không phải là sự điều chỉnh tạm thời. Sự bùng nổ hạ tầng AI khác biệt căn bản so với các bước chuyển giao công nghệ trước đây. Máy tính cá nhân, internet và thiết bị di động đã tạo ra nhu cầu bộ nhớ bền vững trong nhiều thập kỷ với sự điều chỉnh công suất dần dần.

Triển khai hạ tầng AI rút ngắn đáng kể khoảng thời gian này – các nhà khai thác quy mô lớn đầu tư hàng trăm tỷ USD để xây dựng trung tâm dữ liệu chỉ trong vài năm. Thị trường bán dẫn cho trung tâm dữ liệu đã đạt tổng giá trị lên đến 209 tỷ USD năm 2024 và dự kiến tăng gần gấp đôi lên gần 500 tỷ USD vào năm 2030, chủ yếu nhờ AI và điện toán hiệu năng cao.

Riêng doanh thu GPU dự kiến mở rộng từ 100 tỷ USD năm 2024 lên 215 tỷ USD vào năm 2030, trong đó mỗi GPU yêu cầu lượng bộ nhớ băng thông cao đáng kể.

Quá trình phát triển kiến trúc bộ nhớ cũng tạo thêm thách thức. Các khối lượng công việc đào tạo AI ngày càng cần các module HBM3E với băng thông và hiệu suất năng lượng vượt trội, trong khi các tác vụ inference đòi hỏi DDR5 với độ trễ cực thấp.

Ứng dụng trong ô tô áp dụng kiến trúc zonal yêu cầu cấu hình DRAM nhiều gigabyte. Mỗi ứng dụng đều đòi hỏi giá cao và hợp đồng dài hạn – những lợi ích kinh tế này đang kéo công suất sản xuất ra khỏi thị trường tiêu dùng.

Phản hồi từ sản xuất thể hiện rõ ưu tiên trên. Samsung đang phát triển sản xuất DRAM thế hệ 1c và dự kiến sản xuất đại trà HBM4 vào năm 2025 trong khi dần loại bỏ hoàn toàn DDR4. Micron bắt đầu sản xuất đại trà DRAM dùng công nghệ khắc cực tím (EUV) trong năm 2025.

SK Hynix tập trung nguồn lực phát triển vào HBM và các giải pháp LPDDR tiên tiến. Cả ba hãng đều đang hướng nghiên cứu và đầu tư vốn vào các ứng dụng mang lại lợi nhuận vượt trội.

Ý nghĩa đối với khách hàng doanh nghiệp

Đội ngũ mua sắm doanh nghiệp cũng phải đối mặt với thách thức khi thị trường bộ nhớ tái cấu trúc. Bộ nhớ chiếm 10-25% chi phí vật liệu máy chủ và PC thương mại điển hình. Mức tăng giá 20-30% trên linh kiện bộ nhớ tương đương tăng 5-10% tổng chi phí hệ thống, cộng dồn thành hàng triệu USD chi phí thêm cho các tổ chức mua sắm quy mô lớn.

Phản ứng chiến lược bao gồm ký hợp đồng mua trước, xây dựng quan hệ trực tiếp vững chắc hơn với nhà sản xuất và đa dạng hóa đối tác cung ứng. Sự không chắc chắn về thời điểm mang lại thách thức đặc thù. Công suất sản xuất mới đang được xây dựng với sự hỗ trợ của các chính sách nhà nước nhưng phải mất nhiều năm mới đi vào hoạt động ổn định.

Những câu hỏi quan trọng phía trước

Việc Micron rút khỏi thị trường người tiêu dùng khiến người ta phải đặt ra nhiều câu hỏi cơ bản. Liệu Samsung và SK Hynix có duy trì dòng sản phẩm tiêu dùng, hay áp lực công suất tương tự sẽ buộc họ giảm quy mô? Nếu thị trường bộ nhớ tiêu dùng chủ yếu trở thành sân chơi cho các thương hiệu bên thứ ba lấy chip từ nhà sản xuất ưu tiên khách hàng doanh nghiệp, liệu đổi mới sản phẩm và cạnh tranh về giá sẽ diễn ra như thế nào?

Việc tập trung thị trường chỉ còn hai nhà sản xuất lớn phục vụ người tiêu dùng tạo ra điểm yếu tiềm tàng. Mọi gián đoạn chuỗi cung ứng liên quan đến Samsung hoặc SK Hynix đều có thể gây ảnh hưởng lớn lên nguồn hàng tiêu dùng toàn cầu.

Tác động rộng hơn ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận công nghệ. Nếu giá bộ nhớ giữ ở mức cao hoặc nguồn cung hạn chế cho sản phẩm tiêu dùng, chi phí cho máy tính cá nhân và hạ tầng doanh nghiệp nhỏ sẽ tăng, có thể tạo ra khoảng cách số ngày càng lớn.

Quyết định của Micron đã khẳng định vai trò chuyển đổi quan trọng của trí tuệ nhân tạo – không chỉ làm thay đổi phần mềm mà còn tái định hình nền kinh tế cơ bản trong sản xuất phần cứng. Việc thương hiệu Crucial kết thúc sau 29 năm đánh dấu sự khép lại giai đoạn mà các nhà sản xuất bộ nhớ có thể phục vụ đồng thời cả hai phân khúc tiêu dùng và doanh nghiệp một cách sinh lời.

Đối với hệ sinh thái công nghệ rộng lớn hơn, cơn khát bộ nhớ AI đã trở thành động lực tăng trưởng chủ đạo ngành bán dẫn, đòi hỏi quản lý nguồn lực ở mức độ làm thay đổi căn bản thị trường mà nhà sản xuất lựa chọn phục vụ.

(Ảnh: Micron Technology)