“Nếu bạn không biết điều gì là quan trọng, bạn sẽ không thể hành động đúng đắn.” Trong kỷ nguyên ESG đang dần trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, đánh giá tính trọng yếu (materiality assessment) không còn là một tùy chọn – mà là nền móng không thể thiếu để xây dựng chiến lược phát triển bền vững thực chất, không phô trương.
Đâu là điểm khởi đầu đúng cho chiến lược ESG?
Hàng loạt tổ chức chạy đua báo cáo ESG, gắn mác phát triển bền vững. Nhưng nhiều trong số đó chỉ dừng lại ở mức “compliance” – đáp ứng yêu cầu báo cáo, chứ chưa thật sự hiểu mình đang hướng đến điều gì. Vậy đâu là điểm xuất phát đúng? Đó chính là việc xác định những chủ đề ESG thật sự có tác động đáng kể đến doanh nghiệp và các bên liên quan – chính là bản chất của đánh giá tính trọng yếu.
I. ĐÁNH GIÁ TÍNH TRỌNG YẾU LÀ GÌ? VÌ SAO CẦN THIẾT?
Theo định nghĩa chuẩn GRI, đánh giá tính trọng yếu là một quá trình hệ thống nhằm xác định và đánh giá những chủ đề ESG có ảnh hưởng đáng kể tới:
- Hoạt động kinh doanh, tài chính của doanh nghiệp (inside-in)
- Xã hội, môi trường và các bên liên quan bên ngoài (outside-in)
Nói cách khác, đây là công cụ chiến lược để doanh nghiệp “tự soi mình” – nhìn nhận đâu là vấn đề cần ưu tiên, không chỉ vì lợi ích của mình mà còn vì sự phát triển của hệ sinh thái xung quanh.
Vì sao đây là bước không thể thiếu?
- Định hướng chiến lược: Giúp lựa chọn đầu tư, hành động có trọng tâm, thay vì phân tán nguồn lực.
- Truyền thông hiệu quả: Không phải báo cáo mọi thứ, mà kể đúng câu chuyện có ý nghĩa.
- Tăng cường minh bạch & niềm tin: Khi các bên liên quan thấy mình được lắng nghe.
- Đáp ứng quy định mới: Như CSRD (EU), SEC (US), GRI Standards… ngày càng yêu cầu minh bạch trọng yếu kép (double materiality).
Một nghiên cứu của MIT chỉ ra: Doanh nghiệp có báo cáo ESG rõ ràng, gắn trọng yếu với chiến lược, có thể tăng tới 4.6% giá trị thị trường. McKinsey cũng cho biết: các công ty dẫn đầu ESG thường có P/E cao hơn đến 20%.
II. 7 GIAI ĐOẠN TRIỂN KHAI ĐÁNH GIÁ TÍNH TRỌNG YẾU
Quá trình này không phải một bài tập văn phòng. Nó đòi hỏi sự tham gia đa chiều – từ chiến lược cấp cao tới hoạt động vận hành và tiếng nói của cộng đồng.
1. Xác định mục tiêu – phạm vi – đối tượng
- Xác lập mục tiêu rõ ràng: Định hình lại chiến lược? Hướng tới báo cáo bền vững? Giảm rủi ro dài hạn?
- Khoanh vùng đơn vị, thị trường, chuỗi giá trị cần đánh giá
- Phân loại các bên liên quan chủ chốt
2. Xác định danh mục chủ đề tiềm năng
- Từ dữ liệu nội bộ, xu hướng ngành, khảo sát khách hàng, quy định ESG quốc tế
- Liên ngành: phối hợp phòng pháp chế, tài chính, nhân sự, vận hành…
3. Phân loại và cụ thể hóa chủ đề
- Nhóm các chủ đề theo lĩnh vực: Môi trường, Nhân sự, Quản trị, Chuỗi cung ứng…
- Đảm bảo hiểu đúng: Không để ngôn ngữ kỹ thuật gây hiểu nhầm
4. Thu thập thông tin & phân tích tác động
- Lắng nghe các bên liên quan: khảo sát, phỏng vấn, workshop
- Phân tích mức độ ảnh hưởng về tài chính, môi trường, xã hội của từng chủ đề
5. Ưu tiên hoá và xây dựng Ma trận trọng yếu
- Đánh giá theo hai chiều: mức độ quan trọng với DN và với stakeholder
- Ma trận 2D thể hiện tầm quan trọng → Là nền tảng cho chiến lược ESG
6. Trình bày và phê duyệt cấp quản lý
- Trình bày kết quả cho HĐQT, Ban điều hành
- Phê duyệt các hành động cụ thể để triển khai
7. Tích hợp vào chiến lược và hoạt động
- Tích hợp chủ đề trọng yếu vào vận hành – quản trị – đổi mới sản phẩm
- Đánh giá định kỳ để cập nhật theo thay đổi của thị trường và stakeholder
III. TRỌNG YẾU KÉP – BƯỚC TIẾN CỦA TƯ DUY ESG HIỆN ĐẠI
Trọng yếu kép là gì?
Không chỉ nhìn nhận tác động ESG đến doanh nghiệp (trọng yếu tài chính – financial materiality), mà còn nhìn doanh nghiệp tác động ngược lại tới xã hội – môi trường (trọng yếu tác động – impact materiality).
Đây là điểm chuyển biến lớn của tiêu chuẩn châu Âu CSRD và GRI mới. Và nó phản ánh đúng kỳ vọng ngày càng cao của cộng đồng, nhà đầu tư, người tiêu dùng.
Tại sao doanh nghiệp cần đón đầu?
- Chủ động chuẩn bị cho quy định: CSRD yêu cầu áp dụng từ 2024
- Tăng niềm tin thị trường: Các quỹ đầu tư, khách hàng ngày càng quan tâm đến trách nhiệm tác động
- Xây dựng chiến lược dài hạn gắn với giá trị xã hội – môi trường
IV. NHỮNG THÁCH THỨC – VÀ CÁCH VƯỢT QUA
1. Sai lầm: Xem đây là bài tập làm báo cáo
→ Giải pháp: Gắn trọng yếu với chiến lược và vận hành thực tế, không giao khoán riêng cho bộ phận phát triển bền vững.
2. Thiếu tiếng nói từ lãnh đạo cấp cao
→ Giải pháp: Truyền đạt kết quả dưới góc nhìn tài chính: tác động tới doanh thu, chi phí, rủi ro.
3. Phạm vi đánh giá quá rộng hoặc thiếu trọng tâm
→ Giải pháp: Tập trung theo đơn vị kinh doanh, thị trường hoặc sản phẩm chiến lược, sau đó mở rộng.
4. Khó khăn trong thu hút stakeholder
→ Giải pháp: Tận dụng kênh có sẵn: khảo sát khách hàng, dữ liệu CSKH, hội nghị nội bộ…
5. Không biết ưu tiên gì khi mọi người đều thấy mọi thứ đều quan trọng
→ Giải pháp: Xếp hạng chủ đề theo tiêu chí tác động, khả năng thay đổi, đại diện nhóm lớn…
6. Chủ đề quá rộng, khó hành động
→ Giải pháp: Chia nhỏ thành các chủ đề phụ cụ thể, xác định mục tiêu phù hợp từng nhóm đối tượng
V. KẾT LUẬN: TỪ “BÁO CÁO” ĐẾN “THỰC CHIẾN”
Nếu ESG là chiến lược, thì đánh giá trọng yếu là radar định hướng. Nếu ESG là lời cam kết, thì đánh giá trọng yếu là thước đo sự thành thật. Và nếu ESG là yếu tố tạo ra tăng trưởng, thì đánh giá trọng yếu là bước khởi đầu của hành trình bền vững dài hạn.
Đừng đợi đến khi bị yêu cầu mới hành động. Hãy chủ động chọn những gì thật sự quan trọng – và xây chiến lược xoay quanh điều đó.
