Khởi động lại dự án điện hạt nhân có thể hỗ trợ các cam kết không phát thải ròng dài hạn của Việt Nam

Trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu và cân bằng lượng khí thải CO2 theo cam kết của Việt Nam, việc chuyển đổi xanh trong ngành điện là cần thiết. Nhiều quốc gia đang hướng tới điện hạt nhân kết hợp với năng lượng tái tạo để đạt được mục tiêu này.

Phạm Quang Minh, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ

Điện hạt nhân đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng nền, đảm bảo độ tin cậy và ổn định trong hệ thống điện. Nó gần như không thải ra CO2, với lượng khí thải tương đương với thủy điện và năng lượng gió, khiến nó trở thành nguồn năng lượng quan trọng trong cơ cấu năng lượng của nhiều quốc gia trong tương lai gần.

Đề xuất khởi động lại các dự án điện hạt nhân ở Việt Nam phù hợp với chính sách phát triển năng lượng bền vững, mục tiêu an ninh năng lượng và cam kết giảm lượng khí thải carbon của đất nước, nhằm đạt được mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Điện hạt nhân được xem là giải pháp then chốt để đảm bảo an ninh năng lượng, đặc biệt khi Việt Nam phải đối mặt với nhu cầu điện tăng mạnh. Bên cạnh các nguồn năng lượng tái tạo, điện hạt nhân có thể giúp cân bằng nguồn cung năng lượng, đảm bảo sự ổn định lâu dài cho nền kinh tế và xã hội.

Trong trường hợp khởi động lại các dự án điện hạt nhân, điều quan trọng là phải áp dụng các công nghệ hạt nhân tiên tiến và tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn cao nhất. Phát triển điện hạt nhân không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng mà còn thúc đẩy sự phát triển của lực lượng lao động chất lượng cao, góp phần phát triển đất nước.

Hơn nữa, phát triển điện hạt nhân mang lại cơ hội thúc đẩy tiến bộ khoa học và công nghệ, đặc biệt là trong kỹ thuật hạt nhân và công nghệ bức xạ. Những công nghệ này có ứng dụng trong y học, nông nghiệp, công nghiệp và tài nguyên môi trường, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp cơ bản quan trọng cho sự phát triển quốc gia, như cơ khí, đo lường, tự động hóa, công nghệ hóa học và luyện kim.

Điện hạt nhân đòi hỏi sự chuẩn bị lâu dài, thường kéo dài từ 12-15 năm. Điều này bao gồm đào tạo nhân lực, xây dựng năng lực về công nghệ và an toàn hạt nhân, phát triển hệ thống quản lý chặt chẽ và chuẩn bị cơ sở hạ tầng cần thiết để thực hiện dự án. Việc nâng cao năng lực về khoa học, công nghệ và quản lý dự án cũng rất cần thiết.

Việc thiết lập các khuôn khổ chính sách sớm và sự chuẩn bị là những yếu tố quan trọng để thực hiện thành công các dự án điện hạt nhân.

Lực lượng lao động điện hạt nhân của Việt Nam đang bị thu hẹp nhanh chóng. Trong 50 năm qua, khoảng 1.000 nhân viên điện hạt nhân đã được đào tạo, với khoảng 400 nhân sự mới được đào tạo từ năm 2005 đến năm 2020. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia được đào tạo này hiện đang làm việc trong các lĩnh vực không liên quan, dẫn đến sự mất mát đáng kể về nhân tài.

Để tránh lãng phí này, Việt Nam cần có sáng kiến ​​đào tạo lại và tăng cường lực lượng lao động hạt nhân theo chỉ đạo của nhà nước. Để đạt được điều này, cần có một chính sách rõ ràng về điện hạt nhân.

Hơn nữa, Việt Nam đang dần mất đi sự hợp tác tích cực và hiệu quả trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, đặc biệt là điện hạt nhân với các nước chủ chốt như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Pháp, Ấn Độ, Nga. Do đó, điều quan trọng là phải thiết lập lại các mối quan hệ hợp tác này để thúc đẩy đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu công nghệ, an toàn hạt nhân và xây dựng năng lực quốc gia, tạo điều kiện thực hiện thành công chương trình điện hạt nhân nếu Việt Nam quyết định theo đuổi chương trình này.

Trong khi việc phát triển sáng kiến ​​điện hạt nhân còn nhiều thách thức, một kế hoạch thành công có thể nâng cao năng lực khoa học, công nghệ và công nghiệp của đất nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao tiềm năng quốc gia. Kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy lợi ích của việc phát triển điện hạt nhân là rất đáng kể.

Việt Nam nghiên cứu phát triển năng lượng hạt nhân Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương (MoIT) nghiên cứu thực tiễn năng lượng hạt nhân của các nước khác để đề xuất phát triển tại Việt Nam.

Trọng tâm hạt nhân cho an ninh năng lượng Luật Điện lực sửa đổi đưa ra chính sách phát triển điện hạt nhân, trong đó đề xuất nhà nước độc quyền đầu tư xây dựng các dự án nhà máy điện hạt nhân.